Arkeolojik, epigrafik ve nümizmatik veriler kentteki en önemli tanrılardan birisinin Apollon olduğunu göstermektedir. Apollon Khresterios kutsal alanı kentin en önemli kutsal alanlarındandır. Aigai’dan Magnesia ad Sipylos’a doğru giden taş döşeli yolun yakınında Koca Çay’ın (antik Pythikos) kıyısında yer almaktadır. Kentin dış surları üzerinde yer alan kuzey kapı ile kutsal alan arasındaki taş döşeli yol yaklaşık 3,5 km uzunluğundadır. Apollon’un ephiteti olan “Khresterios” kehanet–kehanet saçan anlamına gelmektedir ve tanrının kâhinliği ile ilişkilidir. Kehanetle bağlantılı olarak kutsal alan ve kehanet ocağı için Koca Çay’ın kıyısı seçilmiştir.

Aigai kentine uğrayan (?) veya yanından geçip giden ilk seyyah olan Ancona’lı Ciriacos’un ziyareti, 1447 yılından önce 1444-1446 yılları arasında gerçekleşmiş olmalıdır. Nitekim 13 Şubat 1447 tarihli Cenovalı Andrea Giustiniani’ye yazdığı bir mektupta Strabon’un el yazması metnin altına kendi el yazısı (?) ile düştüğü bir şerhin altında, bir tapınağa ait olduğunu düşündüğü bir kapı arşitravı üzerinde “Apolloni Khresterioi Philetairos Attalou” yazısının kopyasını vermektedir. Bu kopyanın hemen üzerinde el yazısı ile bu taşı Kyme ile Myrina arasında gördüğünü ve Gryneion’daki Apollon Tapınağı’na ait olduğunu belirtmektedir. Bununla birlikte bilindiği gibi “Khresterios” lakabı taşıyan tek Apollon Tapınağı Aigai yakınında yer almaktadır.

Aigai yakınlarında yer alan Apollon Khresterios Tapınağı’nda ele geçen bir yazıt Philetairos’un (MÖ 281-263) etki alanını Aigai’a kadar genişlettiğini göstermektedir. Yazıttaki ifadeden hareketle tapınağın Philetairos tarafından yaptırıldığı ileri sürülmüştür. Aigai’ın yaklaşık 7 km kuzeyinde yer alan Danışman Tepe’den (Atçılar Köyü) gelen diğer bir yazıtta Philetairos’un Apollon Khresterios Tapınağı’na arazi bağışladığından söz edilmektedir. Bununla birlikte, I. Seleukos ve onun oğlu I. Antiokhos adına dikilen Aigai dekretinde “…Apollon (tapınağının) kutsal alanının yanında (onlar için) mükemmel bir tapınak inşa edilsin…” şeklinde bir ifade yer almaktadır. Dekretteki ifadeler Apollon Khresterios Tapınağı’nın, Seleukoslar ile her zaman iyi ilişkiler içinde olmak isteyen Philetairos tarafından Aigai halkı adına, I. Seleukos ve I. Antiokhos için yaptırılmış olabileceğini düşündürmektedir. Ayrıca kentin kuzeyinde Yuntdağı’nın zirvesinde Mater Aspordene (Mamurt Kale-Kybele Tapınağı) için bir kutsal alan ve tapınak inşa ettirdi. Apollon Khresterios Tapınağı’na arazi bağışladığı bilinen diğer Pergamon kralı ise I. Eumenes’tir.

Tapınak içinde ele geçen iki parça arşitrav bloğu üzerindeki yazıt, Ceasar’ın güvenilir bir adamı ve yakın dostu olan Prokonsül Publius Servilius Isauricus’un, Asya Valisi olarak görev yaptığı sırada (MÖ 46-44) Apollon Khresterios Tapınağı’na önemli yardımlarda bulunduğunu göstermektedir. Aigai’da ele geçen bir heykel kaidesinin üzerindeki yazıt, Publius Servilius Isauricus’un yardımları nedeniyle kentte onurlandırıldığını göstermektedir.

Tapınak antik Pythikos nehrinin kuzey kıyısında hafifçe yükseltilmiş bir teras üzerinde bulunmaktadır. Bununla birlikte nehir kıyısına kadar mimari kalıntılar görülmektedir. Bu da alanda sadece tapınağın kendisinin değil daha farklı mimari yapıların olduğunu göstermektedir. Tapınak ile nehir arasında, tapınaktan daha alt bir düzlemde, 2016 yılındaki kaçak kazı sırasında, kutsal alanlarda yaygın olarak görülen bir hayvan bağlama bloğu açığa çıkarılmıştır. Hayvan bağlama bloğu, üzerindeki demir halka ile korunagelmiştir.

Apollon Tapınağı’nın bulunduğu alanda günümüze kadar herhangi bir kazı çalışması yapılmamış, sadece 1886 yılında Alman araştırmacıların yaptığı çalışmalar ile tanımlanmıştır. Tapınak doğu – batı yönünde uzanmaktadır ve önündeki merdivenler ile tapınağa çıkılmaktaydı. İon düzeninde inşa edilen peripteros planlı tapınağın kısa kenarında 6 sütun bulunmakla birlikte, uzun kenarındaki sütun sayısı tam olarak belirlenememiştir. Yapının naos kapısı 2005 yılına kadar ayakta kalabilmişti. Kapı söveleri 6,10 m yüksekliğe, 0,39 m kalınlığa ve 0,78 m derinliğe sahiptir. Kapının iç genişliği ise 2.34 m’dir. Enkaz içindeki çok sayıdaki İon sütunlarına ait tamburlar, sütun yüksekliklerinin 7,50 m olduğunu göstermektedir (alt çapları 0,83 m, üst çapları ise 0,63 m’dir). Tapınağa ait tüm unsurlar, sütun başlıkları ve kaideleri dahil, kahverengi renkli trakit taşından yapılmıştır.

Scroll to Top