Kentin güney surları üzerinde, iki yuvarlak kule ile desteklenen bir kent kapısı yer almaktadır. Kentin güneyinden, özellikle Kyme yönünden gelenlerin kente giriş yaptığı kapı özenli işçiliği ve boyutu ile diğer kent kapılarından ayrılmaktadır. Kapıdan itibaren kentin batı terasındaki kamu yapılarına (Tiyatro, Gymnasion, Gymnasion Hamamı vb.) kadar ulaşan taş döşeli yol yaklaşık 432 m uzunluğundadır. Güney Kapı’dan kente doğru uzanan yolun 220. m’sinde, yolun solunda geniş bir düzlük dikkati çeker. Batısında yer alan muazzam bir destek duvarı ile desteklenen düzleştirilmiş alan 225 m uzunluğunda ve 20 m genişliğindedir. Alman meslektaşlarımız, 1886 yılında kentte yaptıkları çalışmalar sırasında bu düz alanı Stadion olarak tanımlamıştır. Arazinin eğimli yapısı oturma sıraları için uygun koşulları sağlamaktadır. Alanda herhangi bir taş oturma sırasına ait iz görünmemektedir. Bu açıdan oturma sıralarının ahşap olabileceği ihtimalini düşünmek gerekmektedir.

Kentte bir stadion olması gerektiğine dair en önemli kanıt Agora Binası’nın meydana yakın enkazı içinde ele geçen yazıtlardır. Yedi adet arşitrav bloğu üzerinde yer alan yazıtlar kentte düzenlenen gladyatör oyunları hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Tek satırlı bir onurlandırma yazıtının altında çerçevelerin içinde, bir kiriş üzerinde, ikişer tane küçük yan yazıt bulunmaktadır. Ana yazıttaki harflerin yükseklikleri 0,07 m, yan yazıtlardaki harflerin yükseklikleri ise 0.04 m’dir. Ana yazıtta: τοῖς Σ[ε]|βαστοῖ[ς κα]|ὶ Ἀπόλλωνι | [Χρηστηρίῳ | καὶ τῷδάμῳ | [{ὁ δεῖνα τοῦ} — — —]|ς ἀγωνοθετή|σας ἐ[πεσκεύασε?] yazmaktadır.

Küçük yazıtlarda farklı tipteki gladyatörlerin listesi ve kazandıkları zafer sayıları belirtilmiştir. Yazıttan anlaşıldığı üzere bir yapının onarımı sırasında, gösterişli törenlerle birlikte, üç kez gladyatör dövüşleri, düzenlenmiştir. Oyunlarda özgür ve köle gladyatörler dövüşmüştür.

(a, 1. Satır) Herophilos, Savaş Arabası Sürücüsü-Gladyatör(essedarius), özgür, dört kez zafer kazandı.
(a, 2. Satır) Skaplas, Savaş Arabası Sürücüsü-Gladyatör, köle, beş kez zafer kazandı.
(b, 1. Satır) Eros, Murmillo-Gladyatör (murmillo), özgür, on sekiz kez zafer kazandı.
(b, 2. Satır) Klados, Thraex-Gladyatör (Thraex), köle, zafer kazandı….x (11-19 arasında) kez.
(c, 1. Satır) Hierokles, Savaş Arabası Sürücüsü-Gladyatör, özgür, on iki kez zafer kazandı.
(c, 2. Satır) Bakkhios, Savaş Arabası Sürücüsü-Gladyatör, özgür, on altı kez zafer kazandı.
(c) İsim. . ., dokuz kez zafer kazandı.
(e, 1. Satır) Okys, Ağ Dövüşçüsü (retiarius), köle, on bir kez zafer kazandı.
(e, 2. Satır) Beithys, Murmillo-Gladyatör, köle, beş kez zafer kazandı.
(f) Antiokhos, Tekerlekli Araba Sürücüsü-Gladyatör, özgür, yedi kez zafer kazandı.

Yazıttaki gladyatör sınıflarından essedarius dikkat çekicidir. Bu ismin Keltler’in savaş arabası olan essedum’dan geldiği düşünülmektedir. Essedarius’a ilişkin çok fazla tasvir bulunmadığı için nasıl dövüştükleri konusu biraz tartışmalıdır. Bazı araştırmacılara göre essedarius dövüşleri için savaş arabasına gerek yoktur. Fakat genel olarak, en azından savaşın başlangıcında gösteri amaçlı olarak kullanıldıkları kabul edilmektedir. Bazı gladyatör oyunlarının tiyatrolarda düzenlendiği bilinmektedir. Fakat essedarius için bu söz konusu değildir. Bu nedenle kentte yüksek olasılıkla bir stadion bulunmaktaydı.

R. Bohn ve C. Schuchardt bu vakıf ve onurlandırma yazıtında özel bir imparatorun adı anılmamıştır; bu sebeple de oluşum tarihinin tespiti tam olarak mümkün değildir demektedir. Devamında, oyunların İmparator Tiberius Dönemi’nde meydana gelen deprem sonrasındaki büyük yapı projelerinin hayata geçirilmesi ile ilişkili olabileceğini fakat bu kadar erken bir dönemde Anadolu’da gladyatör oyunlarının düzenlenmesinin pek mümkün olmadığını ileri sürerler. Bununla birlikte yukarıda listelenen oyunların Erken İmparatorluk Dönemi’nde yaygın olmasından yola çıkarak bir tarihleme yapmak olanaklıdır. Bu boyutta Gladyatör oyunlarının düzenlenmesi için gerçekten de önemli bir olay meydana gelmeliydi.

Kentte ele geçen ve Tiberius’un 17 Depremi ardından yaptığı yardımlar nedeniyle onurlandırıldığını gösteren benzer arşitrav blokları üzerindeki yazıtlar Yukarı Agora’ya çok yakın bir noktada tespit edilmiştir. Tiberius’un onurlandırma yazıtları ile gladiator oyunlarına ilişkin yazıtlar aynı tipteki arşitrav blokları üzerinde durmaktadır. Her iki gruptaki tam olarak korunmuş örnekler, ölçüleri açısından da uyuşmaktadır. Uzunlukları 2,55 m yükseklikleri ise 0,26 m’dir. Bu nedenle Tiberius’un onurlandırma yazıtları ile gladiator oyunlarına ilişkin yazıtlar çağdaştır ve Yukarı Agora’nın stolarından birisi, ya da karşılıklı iki stoada duruyor olmalıydılar

Scroll to Top